فرش دستبافت چیست؟
شستشوی فرش دستبافت در رباط کریم، یکی از مهمترین وسایل و کالاها که از گذشته تا کنون اهمیت ویژه‌ای در زندگی آدم ها داشته است ، قالی و محصولات نساجی می‌باشد ؛ زیرا استفاده از این وسایل در ایجاد حس آسایش و آرامش به آدم کمک زیادی می‌کند. حال یکی از بی‌نظیرترین و پرطرفدارترین انواع قالی ، فرش‌های دستباف هستند که جزو محصولات قدیمی ایرانی نیز به شمار می‌روند.
در اینجا سوالی که ممکن است برای خریداران پیش بیاید این است که قالی دستبافت چیست؟ دقت داشته باشید که کلمه فرش یک لغت عربی است که به معنی گسترده و به مواردی چون قالی و پلاس اطلاق می‌شود.
که در نتیجه می‌توان گفت منظور از قالی دستبافت ، فرشی است که به وسیله دست انسان، از تار و پود بافته شده است که این امر به صورت طبیعی موجب ایجاد طرح‌های بسیار زیبا بر روی آن می‌شود و طرفداران زیادی در سراسر دنیا دارد. قالیشویی سبحان، قالیشویی معتبر در رباط کریم است که بهترین تجهیزات رو برای شستشوی قالی دستبافت ارائه می‌کند.
مراحل شستشوی فرش دستبافت در خانه
گردگیری و غبارروبی
اولین مرحله از شستشوی قالی دستبافت در منزل و حتی قالیشویی‌های صنعتی، گردگیری قالی است. قالی‌های دستبافت به دلیل ساختار مخصوصی که دارد، لاجرم گرد و خاک را به خود جذب می‌کنند. این گرد و خاک نه تنها باعث کدر شدن آن ها می‌شود، بلکه در میان ساختار قالی نفوذ می‌کند و در صورت گردگیری نشدن، در حین شستشو به شکل گل درآمده و به گره‌های قالی می‌چسبد. این گل به مرور زمان باعث پوسیدگی قالی می‌شود و از عمر مفید آن می‌کاهد.
به همین دلیل حتماً باید قالی دستبافت قبل از شستشو، کاملاً گردگیری شود. هر چند امروزه استفاده از جاروبرقی باعث می‌شود که کمتر گرد و خاک لابلای قالی نفوذ کند، اما این به معنی چشم‌پوشی از گردگیری قالی نیست.
حداقل لازم است که قالی دستبافت قبل از شستشو، یکی دو بار با یک جاروبرقی با قدرت مکش مناسب، جارو شود تا گرد و خاک تا جایی که ممکن است از لابلای پرزهای قالی خارج شود. در زمان قدیم، قالی را ازیه جایی آویزان می‌کردند و با یک تکه چوب به آن ضربه می‌زدند. اما این کار به ساختار فرش خسارت می‌رساند و در صورت لزوم باید به آرامی و با احتیاط فراوان صورت بگیرد.
آزمایش ثبات رنگ فرش
قبل از اینکه بخواهید فرش دستبافت ایرانی را بشویید، باید ثبات رنگ آن را بررسی کنید. اگر فرش دستبافت ثبات رنگی نداشته باشد در حین شستشو رنگ پس می‌دهد. در این صورت هم کیفیت و قیمت آن به شدت افت می‌کند و هم اصلاح آن فوق‌العاده دشوار است.
برای این کار کافی است یک پارچه نخی سفید را با کمی آب ولرم خیس کنید و روی قسمت‌هایی از قالی که احتمال می‌دهید، رنگ پس می‌دهند بکشید. اگر پارچه رنگ گرفت، بهتر است قالی را به قالیشویی ببرید و به آنها نیز اعلام کنید که قالی رنگ پس می‌دهد. قالی‌شویی‌ها از روش‌های بخصوصی برای شستشوی این گونه قالی‌ها استفاده می‌کنند .اگر فرش رنگ پس نمیداد، می‌توانید با خیال آسوده آن را شستشو دهید.
تهیه محلول شستشو
قالی‌های دستبافت عموماً از الیاف طبیعی مانند پشم، پنبه و ابریشم ساخته می‌شوند. به همین علت این امکان نیست که از شوینده‌های بسیار قوی و قلیایی برای شستشوی آنها استفاده نمود. بهتر است از پودرهای شستشوی دستی نیز استفاده نکنید، زیرا باعث خشک شدن الیاف قالی می‌شوند. بهترین ماده برای شستشوی قالی دستبافت، شامپو قالی یا مایع ظرفشویی است. از این رو بهتر است حجم مناسبی از شامپو قالی یا مایع ظرفشویی را در یکی دو لیتر آب حل کرده و مقداری نمک را به آن بیافزایید؛ بعد از آماده شدن محلول می‌توانید از آن برای شستشوی قالی استفاده کنید.
خیس کردن قالی
حال نوبت به خیس کردن قالی می‌رسد. هرگز از آب گرم برای شستشوی قالی دستبافت استفاده نکنید، زیرا باعث پخش شدن رنگ‌های قالی می‌شود، حتی اگر قسمت کوچکی از قالی رنگ پس بدهد، سعی کنید فرش دستبافت را در جایی شیب‌دار و در جهت خواب پرزهای قالی پهن کنید تا در حین شستشو، آب به راحتی از آن خارج شود. حال قالی را با آب سرد و نهایتاً ولرم رو به سرد، کاملاً خیس کنید. اجازه بدهید آب به تمام قسمت‌های قالی نفوذ کند، بعد می‌توانید روند شستشوی قالی را آغاز کنید.
شستشوی فرش دستبافت
بعد از اینکه قالی کاملاً خیس شد و محلول شستشو را آماده کردید، با کمک یک برس دسته بلند نرم، محلول شستشو را بر روی قالی بمالید. هرگز از برس‌های سفت و سخت استفاده نکنید، زیرا باعث کنده شدن پرزهای قالی می‌شوند. برس را در جهت خواب قالی بر روی آن بکشید، تا جهت الیاف قالی به هم نخورد. اجازه بدهید چند دقیقه‌ای کف بر روی قالی باقی بماند تا کاملاً آلودگی‌ها را در خود حل کند، سپس نوبت آبکشی قالی فرا می‌رسد.
اگر احساس می‌کنید قالی هنوز تمیز نشده است، می‌توانید بعد از یک دور آبکشی قالی، روند شستشوی آن را دوباره تکرار کنید. اما در هر صورت باید پس از پایان شستشو قالی، آن را کاملاً آبکشی کنید تا کل آلودگی‌ها و کف از آن خارج شود. سعی کنید حتماً با گذاشتن شیلنگ آب در قسمت زیرین قالی، زیر آن را نیز آبکشی کنید. زیرا آلودگی‌ها و کف‌ها در حین شستشو به پشت قالی انتقال پیدا می‌کنند.
آبگیری و خشک کردن قالی
بعد از اینکه قالی را کاملاً آبکشی کردید و مطمئن شدید که هیچ کف و آلودگی ما بین الیاف آن باقی نمانده است، نوبت به آبگیری فرش می‌رسد. بعد از آن قالی را چند ساعت به حال خود بگذارید، تا آب‌های اضافی از آن خارج شود. هیچ گاه فرش را لوله نکنید، زیرا ممکن است برخی قسمت‌های کوچک آن رنگ پس بدهند و کل فرش را خراب کنند. اگر قالی را در یک جای شیب‌دار بشویید، بعد از چند ساعت همه آب‌های اضافی روی آن خارج می‌شود.
حال سعی کنید با چند پارچه نخی سفید، خشک و ضخیم و حتی‌الامکان یک حوله سفید، پرزهای قالی را آبگیری کنید. حال می‌توانید قالی را در سایه آویزان کنید تا خشک شود. هرگز قالی دستبافت را جلوی نور مستقیم آفتاب آویزان نکنید. در ضمن سعی کنید قالی را از ریشه‌های آن آویزان نکنید، در واقع بهتر است، قالی را به صورت عرضی آویزان کنید. در این صورت احتمال تغییر رنگ ریشه در هنگام خشک شدن قالی کاهش می‌یابد.
بعد از اینکه قالی کاملاً خشک شد، می‌توانید با کمک یک برس نرم و کوچک، جهت پرزهای قالی را که ممکن است در هنگام شستشو به هم خورده باشند، اصلاح کنید.
غبارگیری قبل از شستشوی فرش دستبافت
در مرحله اول قبل از شستشو باید قالی را غبارگیری نمود . عمل غبارگیری به دو روش انجام می‌شود:
غبارگیری معمولی
در این روش برای زدودن گرد و خاک ، قالی را می‌تکانند و یا با چوب بر پشت قالی می‌کوبند تا گرد و خاک آن خارج شود. ضربات چوب نباید آن قدر محکم باشد که به بافت قالی لطمه بزند. اگر قالی شما کمی کهنه و قدیمی باشد و یا رفو شده باشد هر گونه ضربه شدیدی باعث وارد شدن خسارت های جبران ناپذیری به قالی می‌شود.
سپس با جارویی چوبی قالی را طوری جارو می‌کنند که تار و پود قالی گسیخته نشده و به بافت آن لطمه وارد نشود.هنگام غبار روبی، قالی از کوبیدن قالی بر زمین خودداری کنید.امروزه که برای نظافت خانه از جاروبرقی استفاده می‌شود، گرد و غبار زیادی درون قالی باقی نمی‌ماند که به غبارگیری نیاز باشد.
غبارگیری مکانیکی
این کار را در منزل نمی‌توان انجام داد و فقط در مجموعه قالیشویی سبحان با توجه به کیفیت قالی انجام می‌گیرد. فرش های دارای گرد و غبار را قبل از شستشو غبارگیری می‌کنند، زیرا گرد و غبار در حین شستشو تبدیل به گل شده و در مغز قالی باقی می‌ماند و به مرور زمان سبب پوسیدگی قالی می‌گردد.
مواظب باشید قالی رنگ پس ندهد
برای شستشوی قالی مطمئن شوید که قالی رنگ پس نمی‌دهد، زیرا رنگ دادن خسارت جدی به قالی دستبافت شما وارد می‌کند.قالی های دستبافت کیفیت های گوناگونی دارند و بعضی از آنها (بیشتر رنگ های تیره رنگ پس می‌دهند؛ مانندسبزهای تیره، سرمه ای، مشکی، آبی) رنگ پس می‌دهند.
برای تشخیص اینکه قالی رنگ پس می‌دهد یا خیر، یک دستمال سفیدرنگ را با آب نیمه گرم خیس کنید و به قسمت هایی از پرز قالی بکشید، اگر این دستمال رنگی شد پس قالی تان رنگ می‌دهد پس باید هنگام شستشوی آن نکاتی را رعایت نمایید.
قالی دستبافت را که رنگ پس می‌دهند را از قبل خیس نکنید زیرا قسمت های روشن قالی نیز رنگی خواهد شد. شستشوی قالی‌های دستبافت از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است.
برای انجام شستشوی قالی‌های دستبافت، کلیه عوامل بر اساس شرایط مخصوصی هر قالی در نوع الیاف، (نخ پنبه، پشم یا ابریشم) نوع رنگ، طیف رنگ‌آمیزی قالی، میزان کثیفی و آلودگی قالی، نوع لکه و قدمت آن، مشخص و با دقت و مهارت مورد بررسی باید قرار بگیرد و در زمان شستشو کنترل شود؛ از جمله‌ی این عوامل می‌توان به نحوه جمع‌آوری و حمل، روش غبارگیری و حتی میزان فشار ضربه دستگاه غبارگیر، روش شستشو و آبکشی، آبگیری، مواد شوینده و جنس …تا زبری و سختی تجهیزات و ابزار مورد استفاده و… اشاره کرد.
نحوه خشک‌کردن فرش دستبافت چگونه است؟
رنگ‌برداری، لکه‌گیری، ریشه بافی و رفع سوختگی قالی دستبافت
متخصصان صنعت فرش به دلیل ریسک بالایی که این عمل برای حفظ سلامت و طول عمر فرش دارد به‌هیچ‌وجه شستشوی فرش‌های دستبافت را در منزل توصیه نمی‌کنند، چرا که معمولاً این کار با مواد معمولی انجام می‌پذیرد که دارای کربنات ۲ سود، سود سوزآور و مقدار غیر کنترل‌شده هیدروسولفیت هستند و موجب از بین رفتن چربی طبیعی الیاف پشمی می‌شود و آنها را بیش از حد خشک و شکننده می‌کنند و باعث تغییر رنگ در قالی هم می‌شوند، در ضمن ابزار شستشوی خانگی هم برای این کار مناسب نیست، به طور مثال اگر برای شستشوی قالی نیاز به استفاده از فرچه باشد، سخت‌ترین نوع این برس که قابل استفاده برای شستشوی قالی استفاده می‌شود ساخته شده از موی دم و یال اسب است.
در حالی که فرچه‌های موجود در بازار که برای استفاده خانگی هستند از جنس پلاستیک می‌باشد. همچنین فضا و شرایط محیطی نیز برای شستشوی قالی حائز اهمیت می‌باشد، مثلاً برای خشک‌کردن قالی دستبافت نباید آن را در معرض نور قرارداد، در صورتی که اکثر مردم متصور بر این امر هستند. که نورآفتاب به دلیل خاصیت ضدعفونی‌کنندگی که دارد، برای خشک‌کردن قالی مفید می‌باشد.
به نحوه درست و اصولی شستشوی قالی‌های دستبافت در یک قالیشویی مجاز همچون قالیشویی سبحان و متخصص از گام اول که جمع‌آوری و حمل تا پایان عملیات شستشو که قالی‌های تمیز و اتوکشیده و کاورشده به نزد صاحب قالی می‌رسد، می‌پردازیم.
جمع‌آوری و حمل‌ونقل فرش دستبافت
قالی‌های دستبافت باید از قالی‌های خیس جدا شوند و فرش‌های دستبافتی که مرطوب و خیس شده‌اند در اولویت انتقال به کارخانه قرار می‌گیرند، همچنین قالی‌ها در طول مسیر حرکت به کارخانه باید در مقابل شرایط جوی و محیطی همچون بارش برف و باران و طوفان محافظت شوند زیرا رطوبت باعث ترکیب رنگ در بیشتر قالی‌های دستبافت می‌شود. به‌عنوان‌مثال در قالیشویی های شمال شهر برای محافظت از بارش برف و باران در طول ایام بارندگی از ماشین‌های مسقف برای حمل‌ونقل استفاده می‌کنند.
شستشوی فرش دستبافت و آبکشی آن
بعد از عملیات غبارگیری و تشخیص آسیب‌دیدگی (پوسیدگی، پارگی، لکه‌گیری) نوبت به شستشوی قالی می‌شود که این مرحله مهمترین و حساس‌ترین قسمت کار می‌باشد، زیرا عوامل بسیاری دخیل هستند که می‌توانند برای قالی دستبافت زیان‌آور باشند و باید به دقت مورد بررسی قرار بگیرند، به چند مورد آن اشاره می‌کنیم، قبل از هر چیز باید میزان رنگ دهی قالی در معرض آب مورد آزمایش قرار بگیرد تا تدابیر مورد احتیاج روی آن لحاظ بشود.
سطح زیر و شیب فضای پهن کردن قالی از اهمیت بالایی برخوردار است، جریان آب باید به شکل افشان و دوشی با دمای پایین باشد.
در شستشو به‌هیچ‌وجه نباید از مواد قلیایی و اسیدی مخصوصاً موادی که دارای کربنات دوسود، سود سوزآور و یا مقدار بالای هیدروسولفات هستند استفاده شود، پس آب خروجی شستشو باید در حین شستشوی کنترل شود، کنترل رنگ به‌صورت چشمی و کنترل PH به‌وسیله تورنسل انجام شود و در صورت خنثی نبودن پساب از محلول آب و اسید با غلظت مناسب استفاده شود.
آبکشی شرعی و اسلامی می‌بایست به‌صورت یکنواخت با فشارآب مناسب صورت گیرد تا هنگام آویزان کردن قالی، آب در قسمت پایینی آن جمع نشود که زردی و در پی آن پوسیدگی در این پارت (part) اتفاق نیفتد.
در پایان عملیات شستشوی قالی‌ها به مدت ۱ الی ۲ ساعت روی سطح پوشیده از شن درشت پهن می‌شود که به‌اصطلاح به آن مدت استراحت قالی و یا ریکاوری می‌گویند تا برای آبگیری و خشک‌کردن آماده شوند.
آبگیری و خشک‌کردن قالی دستبافت
در این مرحله آب باقی‌مانده در سطح قالی جدا شده و سپس رطوبت الیاف آن گرفته می‌شود بنابراین باید دقت داشت که در حین عملیات شستشو میزان آب میان بافتی الیاف نیز (مخصوصاً اگر پشم باشد) افزایش یافته و نباید در کوتاه‌مدت کاهش یابد زیرا موجب شکنندگی آن خواهد شد، لذا در این مرحله به‌هیچ‌عنوان نباید دمای قالی از ۴۰ درجه سانتیگراد بیشتر باشد، همچنین قالی نباید در معرض مستقیم نور خورشید قرار گیرد زیرا این کار موجب تغییر رنگ قالی شده و قطرات آب روی سطح قالی مانند عدسی عمل کرده که باعث تمرکز نور خورشید شده و تمام سطح قالی را در ابعاد میکرونی الیاف می‌سوزاند و موجب کاهش طول عمر فرش و آسیب دیدن آن در شستشوهای بعدی می‌شود.
در قالیشویی‌های مجاز و متخصص شستشوی قالی دستبافت این مرحله با استفاده از تجهیزات و ابزار استاندارد جهت خشک‌کردن و جابجایی قالی‌ها انجام می‌شود تا در طول مراحل شستشو و خشک‌کردن آن هرگز قالی در معرض تابش مستقیم نور آفتاب قرار نگرفته و دمای آن دائماً کنترل شود. همچنین برای ایجاد یکنواختی در سطح قالی از دستگاه پرداخت زنی با تراش کم استفاده کرده و در پایان اتوزده می‌شود که این عمل برای مجموعه قالیشویی سبحان می‌باشد.
قالیشویی سبحان
قالیشویی سبحان، بهترین تجهیزات رو برای شستشو انواع فرش دستبافت در رباط کریم رو دارا است تا فرش دستبافت مردم رباط کریم در بهترین حالت ممکن شستشو و تحویل مشتری داده شود. برای اطلاعات بیشتر با مجموعه قالیشویی سبحان تماس بگیرید.